Họ không có những thầy thuốc chuyên về gây mê để giúp bệnh nhân hoàn toàn bại hoặc chết giấc. dù rằng giờ đây chúng ta đã có những phương tiện y tế theo ý muốn, song nhân loại cũng phải mất rất nhiều lần “thử và sai” để đạt được điều đó. Hãy cùng nhớ lại những khoảnh khắc quan yếu trong lịch sử ngành gây mê.
Gây mê hiện đại
Vào đêm Giáng sinh năm 1298, thầy thuốc Theodoric, người Ý đã tìm về một phương thuốc cũ để giúp giảm đau sau giải phẫu. Trong khi tiên sư, Hugh, đã sử dụng thuốc phiện để điều trị đau, Theodoric lại ngâm bọt biển trong thuốc phiện và để chúng dưới mũi của bệnh nhân như một cách để đưa thuốc vào não. Bằng cách đó, bệnh nhân cảm nhận được đầy đủ công dụng.
Đây là một bước ngoặt trong lịch sử gây mê, bắt đầu định hình cách mà y khoa đối phó với cái đau của bệnh nhân. Mặc dù các bác sĩ phẫu thuật khác đã dùng thuốc phiện từ ít nhất 4.000 năm trước Công nguyên, Theodoric đã ghi danh nó vào lịch sử y văn.
Ngành gây mê đã có nhiều tiến bộ vượt bậc.
Ether
Năm 1540, nhà thực vật học người Đức Valerius Cordus tổng hợp nên ether, một chất lỏng trong bay hơi mạnh. Ether là một loại khí rất dễ cháy, vốn là một vấn đề nghiêm trọng đối với các thầy thuốc đang nạm tập hợp thực hiện những ca mổ dưới ánh nến.
dù rằng Cordus được ghi nhận là người tổng hợp nên ether, Paracelsus, một thầy thuốc nổi loạn người Đức - Thụy Sĩ đã chối từ y khoa đương đại và giáo lý truyền thống của trường y, đã nghiên cứu sâu hơn về chất này. Trong khi thể nghiệm ether trên động vật, Paracelsus cũng phát hiện ra rằng chất này có các đặc tính giảm đau mà các bác sĩ và nhà khoa học thời đó đang cố lóng. Và cứ thế, cả y hóa học thô sơ và cuộc săn tìm thuốc gây mê tốt nhất đã ra đời.
Nitơ ôxit
Người đàn ông sinh năm 1733 ở Anh, nhà lý luận chính trị kiêm khoa học gia Joseph Priestly lần trước hết xác định được chất này vào năm 1772. Công trình của ông, Experiments and Observations on Different Kinds of Air (Những thể nghiệm và quan sát về các loại khí khác nhau), được viết thành một bộ gồm 6 tập. Tổng cộng, ông được cho là đã phát hiện ra 10 loại khí mới. Tuy nhiên, có một số tranh biện về việc liệu ông có phải là người trước hết đặt tên cho khí ôxy.
Năm 1800, Humphry Davy đã tiến hành các thí điểm bằng cách tự hít nitơ oxit và nhận xét cách mà loại khí này khiến ông cười “như điên”. Ông đã tìm hiểu thêm về việc dùng nó để giải phẫu không đau trên động vật, Mặc dù công trình của ông không gây nhiều tiếng vang trong giới y học thời kỳ đó.
Khoảng 20 năm sau, Samuel Cooley của Mỹ đã tự làm mình bị thương dưới tác động của chất này và nhận thấy, đau đớn, nếu có cũng không nhiều. Do đó, nitơ oxit trở nên một chất gây mê cốt yếu trong nhiều thế kỷ tiếp theo.
Chloroform
Năm 1831, một phát minh gây chấn động ngành gây mê. Chloroform được công ty Samuel Guthrie ở Mỹ và Eugene Soubeiran ở Pháp sinh sản độc lập. Hợp chất hóa học này có tác dụng gây mê mạnh có thể khiến một người hoàn toàn ngất xỉu.
Ngày 4/11/1847, James Young Simpson là người trước tiên đặt mình vào thể mê ngây thơ, có nhẽ bản thân thậm chí còn không biết mình đã bất tỉnh nhân sự. Kể từ đó, chloroform chính thức ra đời như một phương tiện giúp thực hiện những ca phẫu thuật lớn.
Vấn đề là, vào thời điểm đó, chloroform giết chết khoảng 1/3.000 bệnh nhân, khiến nó không an toàn về mặt y khoa. Tất nhiên, điều này không cản ngăn bất cứ ai. Nó đã trở nên một thuốc gây mê “sang chảnh” trong thời Victoria. nữ vương Victoria thậm chí còn được gây mê bằng chloroform trong khi sinh con. Từ đó, chất này được sử dụng rộng rãi ở Anh và Mỹ.
Morphin
Morphin lần đầu tiên được phân lập vào năm 1804 từ thuốc phiện và mất nhiều thời gian để “cất cánh”. Điều này phần đông là do các thể nghiệm đầu tiên về morphin trên động vật gần như luôn gây chết. Sau này, Friedrich Wilhelm Serturner, người phát hiện ra morphin, đã sử dụng chất này trên chính mình với liều lượng nhỏ hơn và nhận thấy kết quả khá dễ chịu.
Sau khi phát minh ra kim tiêm dưới da, morphin trở nên một chọn lọc khả thi trong điều trị đau và được sinh sản thương mại. Không lâu sau đó, những đặc tính gây nghiện của morphin đã được tiết lộ, đặc biệt là ở các cựu chiến binh. Nghiện morphin được đặt biệt danh là “bệnh của lính”. Nhưng morphin chưa bao giờ hoàn toàn bị cấm và vẫn được dùng trong y học ngày nay.
Heroin
Mãi đến năm 1895, Công ty Bayer của Đức rút cuộc đã đưa heroin ra thị trường như một thuốc giảm đau, Mặc dù nó được tổng hợp lần trước nhất từ morphin vào năm 1874. Tuy nhiên, mãi đến 20 năm sau nó mới được tái tổng hợp bởi một người Đức tên là Felix Hoffman.
Trong khoảng 25 năm, những vấn đề can hệ đến heroin dần hiện rõ. Chỉ riêng ở Mỹ, ước tính có khoảng 200.000 người bị nghiện thuốc. Nước Mỹ đã cầm chất này rất lâu trước khi nhiều loại ma túy khác như cocain và LSD trở thành phạm pháp.
BS. Cẩm Tú
( (Theo listverse.com) )
Đăng nhận xét