Triều Tiên và Hàn Quốc , hai nhà nước về lý thuyết vẫn trong tình trạng chiến tranh, đang đứng trước thời cơ lịch sử để đi đến hòa bình vĩnh viễn, theo các chuyên gia.
Ngày 27/4, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un sẽ bước qua biên cương ở khu phi quân sự để tiến vào lãnh thổ Hàn Quốc và gặp gỡ Tổng thống Moon Jae In. Đây là hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần thứ ba sau hai hội nghị vào các năm 2000 và 2007. Ông Kim cũng là lãnh đạo trước tiên của chính quyền Bình Nhưỡng băng qua vĩ tuyến 38 kể từ khi Chiến tranh Triều Tiên chấm dứt năm 1953.
Nhân sự kiện quan yếu này, Zing.vn có cuộc trao đổi với các chuyên gia đến từ nhiều nước, gồm: tấn sĩ Peter Hayes , giám đốc Viện An ninh và Bền vững Nautilus, Australia; tấn sĩ Trương Bảo Huy , giáo sư khoa học chính trị, giám đốc trọng tâm Nghiên cứu Châu Á - thái hoà Dương tại Đại học Lĩnh Nam, Hong Kong; và tấn sĩ Nah Liang Tuang , nghiên cứu viên của Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược thuộc Trường Quan hệ Quốc tế Rajaratnam, Singapore.
Ai mạnh hơn trên bàn đàm phán?
- Điều gì đã mang lại hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần này, sau 11 năm kể từ lần gần nhất lãnh đạo cấp cao hai miền gặp nhau?
Hayes : Đó là kết quả tổng hợp từ chính sách ngoại giao khéo léo của ông Moon Jae In, quyết tâm của ông Kim Jong Un trong việc tái sắp đặt bối cảnh chiến lược để đối phó với thái độ cừu địch không ngừng của Mỹ với Triều Tiên, cũng như đánh giá của ông Kim rằng dù với bất kỳ lý do gì, ông Donald Trump có nhẽ cũng sẽ thay đổi mối quan hệ đối đầu theo cách thức căn bản.
Nah : Tôi nghi rằng về phía Triều Tiên, kinh tế là động cơ lớn nhất khiến họ tiến tới cuộc gặp. Từ năm 2006, Triều Tiên đã hứng chịu rất nhiều lệnh trị của Hội đồng Bảo an LHQ vì chương trình tên lửa, hạt nhân nhưng chỉ từ năm 2016, các lệnh trị mới mạnh mẽ nhắm vào nền kinh tế của Triều Tiên, cắt đứt nguồn chi cho chương trình vũ khí của họ. Tôi cho rằng các lệnh trừng trị ngày một có tác động khắc nghiệt, và ông Kim Jong Un đang tìm cách đàm phán để nới lỏng sức ép kinh tế.
Trương : Với Hàn Quốc, chính quyền hiện tại là cánh tả. bè cánh tả tại Hàn Quốc luôn tin tưởng.# vào việc hòa giải, thậm chí thống nhất hai miền. Hơn nữa, những bít tất tay gần đây và viễn cảnh chiến tranh đã gây ra lo âu cho chính quyền của ông Moon. Quan ngại về tinh thần hệ lẫn an ninh là động cơ khiến ông tìm cách xoa dịu bít tất tay giữa Hàn Quốc và Triều Tiên.
Với Triều Tiên, sự cải thiện trong quan hệ hai miền có thể khiến ông Trump không còn cớ để leo thang áp lực với Bình Nhưỡng. Ông Kim cũng muốn mở rộng quan hệ giao thương với miền Nam để cải thiện nền kinh tế trong nước.
- Việc Triều Tiên chủ động chuyển từ đối đầu sang đối thoại đã gây không ít bất ngờ. Phải chăng nước này đang ở thế "cửa trên" trong thương lượng với Seoul, nhất là sau khi họ tuyên bố đã làm chủ được công nghệ tên lửa đạn đạo liên đất liền (ICBM)?
Hayes : Không có bằng chứng cho thấy Triều Tiên sở hữu một tên lửa đạn đạo đang hoạt động có thể gắn đầu đạn hạt nhân bay quãng đường dài. Không có.
ngược lại, Hàn Quốc có nền kinh tế nghìn tỷ đô, công nghệ cao đẳng cấp thế giới và ngân sách cho quốc phòng bằng cả thảy GDP của Triều Tiên. Rõ ràng là Hàn Quốc đã chiến thắng Triều Tiên trong cuộc tranh giành địa vị cai trị trên bán đảo Triều Tiên. Giờ chúng ta đang nhìn thấy sự khởi đầu của quá trình hòa hoãn, trong đó hai bên hướng đến đích cùng chung sống trên ý thức xây dựng.
Nah : Do các lệnh trị của LHQ, vốn cấm các mặt hàng xuất khẩu béo bở của Triều Tiên cũng như lao động Triều Tiên ở nước ngoài, có kết luận rằng thái độ cứng đầu với cộng đồng quốc tế cũng như việc cố định duy trì, phát triển vũ khí hạt nhân rút cục sẽ khiến nền kinh tế Triều Tiên kiệt quệ. nên, tôi nghĩ là Triều Tiên thực ra đang ở thế yếu trên bàn thương thuyết.
Trên tất tật, việc nắm được công nghệ ICBM không mang lại lợi thế nào vì không có chuyện chính quyền Kim Jong Un phóng tên lửa nhằm vào Mỹ hay các đồng minh của Mỹ là Hàn Quốc hay Nhật Bản mà không bị trả nủa quân sự với kết cục là Triều Tiên có thể bị hủy diệt.
Trương : Không đúng. Ông Trump đứng sau Hàn Quốc và họ cùng nhau yêu cầu Triều Tiên phải phi hạt nhân hóa. Nếu ông Kim không đồng ý, Mỹ và Hàn Quốc có thể tăng cường các biện pháp trị nhằm vào Bình Nhưỡng.
|
| Cuộc gặp giữa nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In sẽ diễn ra tại làng đình chiến Bàn Môn Điếm nằm ở khu phi quân sự hai miền. Ảnh: AFP. |
- Xảy ra trước cuộc gặp giữa Donald Trump và Kim Jong Un, cuộc gặp giữa ông Kim và ông Moon hình như bị lu mờ. Ông nghĩ thế nào về tầm quan trọng của hội nghị liên Triều lần này và tác động của nó đến đàm phán Mỹ - Triều?
Nah : Thẳng thắn mà nói, cuộc gặp Trump - Kim chẳng thể xem là che lấp cuộc gặp Moon - Kim. Nói gì thì nói, hội nghị liên Triều diễn ra trước và bản thân nó có những nhân tố về giá trị và thanh thế khăng khăng đính kèm. Đáng nói, cuộc gặp ngày 27/4 có thể là dịp để đưa đến sự ổn định trên bán đảo Triều Tiên với một hiệp ước hòa bình giữa hai miền.
Nói về việc hỗ trợ cho cuộc gặp Trump - Kim, ông Kim và ông Moon có thể nhân cơ hội này cho ra đời một thỏa thuận về phi hạt nhân hóa để giới thiệu với ông Trump, từ đó giúp các nhà ngoại giao Mỹ đỡ bớt một khối lượng công việc đồ sộ. Điều này cũng sẽ giúp chứng tỏ với ông Trump rằng chính quyền Moon có ảnh hưởng quan trọng về ngoại giao trong vấn đề bán đảo Triều Tiên.
Trương : Đến rút cuộc, mọi chuyện sẽ phụ thuộc vào việc ông Kim có sẵn sàng trường đoản cú khí giới hạt nhân để đổi lấy việc thường ngày hóa quan hệ với Mỹ hay không. Cuộc gặp Trump - Kim đến nay có thể nói là quan trọng hơn và hai cuộc gặp không giống nhau.
Hayes : Cuộc gặp này cực kỳ quan yếu bởi vì đây là dịp Triều Tiên và Hàn Quốc cùng ngồi xuống để trao đổi các vấn đề quan trọng phải được quyết định trước ông Kim và ông Trump gặp nhau. Cuộc gặp này cũng là nền móng để Hàn Quốc và Mỹ xây dựng kịch bản chi tiết để cuộc gặp Trump - Kim diễn ra thành công.
Kim Jong Un muốn khẳng định vai trò?
- Hàn Quốc và Triều Tiên mỗi bên muốn đạt được điều gì trong cuộc gặp lần này?
Hayes : Triều Tiên muốn Mỹ kết thúc thái độ thù địch, chấm dứt việc đe dọa hạt nhân với sự tồn tại của chính quyền Bình Nhưỡng. Bình Nhưỡng cũng muốn được gỡ bỏ cấm vận, có được những giúp đỡ kinh tế thực chất, song song thiết lập quan hệ đồng đẳng, tương xứng với các chaebol (tập đoàn lớn) Hàn Quốc để phá hoang tài nguyên, xóa bỏ các thể chế lỗi thời và thúc đẩy đời lãnh đạo trẻ cởi mở.
Hàn Quốc muốn tránh chiến tranh cũng như việc Triều Tiên sụp đổ, bởi cả hai điều này đều sẽ gây ra tổn thất to lớn cho nền kinh tế và nền dân chủ Hàn Quốc. Seoul muốn tăng cường quan hệ đồng minh với Mỹ để cân bằng với các nước lớn khác trong khu vực, song song muốn duy trì sự ổn định để tụ hợp cho chương trình cách tân trong nước, giải quyết các vấn đề như bất bình đẳng, tham nhũng và đổi thay đời.
Trương : Với ông Moon, ông muốn Triều Tiên phi hạt nhân hóa. Với ông Kim, mục tiêu quan yếu nhất là kết thúc sự cô lập của quốc tế.
Nah : Nói đơn giản, Kim Jong Un muốn đảm bảo sự lãnh đạo lâu dài. Mọi thứ khác, như phát triển kinh tế vững bền hay kết thúc sự cô lập của quốc tế, là điều cần thiết vì chúng tương trợ cho sự tồn tại bất di bất dịch của chính quyền Kim.
Với Hàn Quốc, sự tồn tại của quốc gia không phải là vấn đề vì cả về kinh tế lẫn quân sự, họ đều phát triển hơn người hàng xóm miền Bắc. Điều Seoul muốn là sự ổn định và hòa bình trên bán đảo. Việc Triều Tiên phi hạt nhân hóa trong khi Mỹ, Hàn duy trì quan hệ đồng anh quân sự là điều quan trọng vì nó giúp loại bỏ một nhân tố gây bất ổn lớn trong khi đảm bảo hệ thống an ninh ngày nay của miền Nam.
|
| Ý đồ thực sự của ông Kim Jong Un trong cuộc gặp trước tiên với tổng thống Hàn Quốc vẫn chưa rõ ràng. Ảnh: KCNA/Reuters . |
- Có quan điểm cho rằng Triều Tiên xem mối quan hệ với Hàn Quốc là dụng cụ chiến lược để tiếp cận Mỹ, trong trường hợp này là lợi dụng nhu cầu về những bước đi trước tiên hướng đến phi hạt nhân hóa. Ông nghĩ sao về nhận định này cũng như về ý định đích thực của nhà lãnh đạo Kim?
Hayes : Điều này đơn giản là không đúng. Triều Tiên đã tuyên bố sẽ đơn phương tiến hành các biện pháp quan yếu để "phi hạt nhân hóa". Quá trình này trải qua 3 bước: tạm dừng, xóa bỏ phương tiện chế tác vũ khí hạt nhân và giải trừ vũ khí hạt nhân. Sau các cuộc thương thuyết giữa hai miền, Triều Tiên đã tiến hành 2 bước trước tiên để biểu đạt ý định của mình.
Trong cuộc gặp với ông Moon, Triều Tiên sẽ đặt an ninh cá nhân chủ nghĩa của ông Kim vào tay lực lượng Liên Hợp Quốc trên bán đảo khi ông Kim băng qua biên giới để tiến vào Nhà Hòa bình thuộc cương vực Hàn Quốc. Khó có thể có cách thâm thúy hơn để truyền đi thông điệp rõ ràng về ý định của ông Kim, rằng ông đang làm một chuyện không thường làm, chứ không phải lại giở "chiêu cũ".
Trương : Ý đồ của ông Kim đến nay vẫn không rõ ràng. Ông nói với đặc phái viên Hàn Quốc rằng ông sẵn sàng phi hạt nhân hóa nếu ông có được sự đảm bảo an ninh từ Mỹ cũng như sự thông thường hóa quan hệ song phương. Tuy nhiên, cuối tuần trước ông lại không hề đề cập đến vấn đề phi hạt nhân hóa khi tuyên bố ngừng các vụ thể nghiệm hạt nhân. do vậy, chúng ta chỉ có thể biết khi ông Kim và ông Trump gặp nhau.
Nah : Tôi không đồng ý với điều này. Nếu có bất cứ điều gì khác, Bình Nhưỡng đang dùng mối quan hệ tốt hơn với Seoul như một phương tiện để chia cắt Mỹ và Hàn Quốc. Về phi hạt nhân hóa, không có con đường nào xung quanh vấn đề này nếu Triều Tiên muốn tìm mối quan hệ tốt hơn với Washington. Các cố vấn của Trump hẳn đã thông báo cho ông về việc chính quyền Triều Tiên trước đây có xu hướng vi phạm thỏa thuận và nên nhấn mạnh vào việc giải trừ hạt nhân chẳng thể đảo ngược và có thể kiểm soát trước khi bất kỳ nhượng bộ nào được đưa ra.
Về mục đích hay động cơ đích thực của ông Kim trong hội nghị thượng đỉnh ngày 27/4, tôi đoán là ông đang cầm cố nêu bật vai trò của mình và uy tín của Bình Nhưỡng trong cụ nhằm rũ bỏ địa vị quốc gia ngoài vòng luật pháp, đồng thời tầm sự ủng hộ của Seoul cho việc dỡ bỏ các lệnh trừng trị quốc tế, và thậm chí tầm giúp đỡ nhân đạo từ Hàn Quốc trong thời kì tới.
Moon Jae In có thể giành Nobel Hòa bình?
- Chính sách Ánh dương của cố tổng thống Hàn Quốc Kim Dae Jung đã góp phần đưa đến hội nghị thượng đỉnh liên Triều trước hết vào năm 2000, cũng như mang về cho nhà lãnh đạo này giải Nobel Hòa bình. Các vị bình luận thế nào về vai trò của ông Moon Jae In cũng như cách tiếp cận song song của ông về Triều Tiên đối với cả hai cuộc gặp sắp tới?
Hayes : Ông Moon đã học hỏi về cách ứng xử với Triều Tiên khi làm việc dưới quyền hai tổng thống trước đây. Chậm hơn, từng bước một, bản tính hơn, nhưng dựa theo các thỏa thuận trong dĩ vãng để đưa ra các ý tưởng từng được cha và ông nội của ông Kim Jong Un tán đồng. Đó là cách tiếp cận của Hàn Quốc dưới thời Moon.
Ông ấy không hứng với việc "mua" hành vi tốt duyệt các khoản "hối lộ" không mang lại hiệu quả lâu dài, mà muốn xác định xem ông Kim Jong Un đích thực muốn gì, sau đó tìm ra những mục tiêu nào trùng với Hàn Quốc, những mục tiêu nào có thể được định hình lại ưng chuẩn tương tác với ông Kim và những đích nào hoàn toàn không thể thương thảo và vì thế trở thành trở lực trong quá trình tiến đến phi hạt nhân hóa hay cải thiện quan hệ hai miền.
Trương : Nếu các cuộc gặp sắp tới thực sự dẫn đến những thay đổi lớn về tình hình bán đảo Triều Tiên, ông Moon có thể sẽ được trao giải Nobel thi bằng lái a1 Hòa bình.
Nah : Tổng thống Moon thiên về tuyển lựa hòa giải với miền Bắc nhiều hơn so với chính quyền Park và chính quyền Lee trước đây. Tuy nhiên, cũng như giới lãnh đạo Hàn Quốc mong muốn hướng tới hòa bình, chính Bình Nhưỡng phải cộng tác mĩ ý để cải thiện vấn đề. Tôi thấy trước rằng cuộc gặp Moon - Kim sắp tới sẽ chấm dứt với thông điệp hăng hái, nhưng việc có thay đổi vĩnh viễn nào hay không còn phụ thuộc vào sự sẵn sàng từ sự đối kháng quân sự và vũ khí hạt nhân.
|
| Tổng thống Moon Jae In thiên về giải pháp hòa giải với Triều Tiên nhiều hơn so với các chính quyền trước đây ở Hàn Quốc. Ảnh: Reuters. |
- Liệu cuộc gặp Moon - Kim sẽ đưa đến những kết quả cụ thể nào?
Hayes : Kết quả quan trọng nhất có thể là một hiệp ước trong đó hai nước tuyên bố không còn xem nhau là quân thù, trọng chủ quyền lãnh thổ của nhau và sẽ coi xét sửa đổi hiến pháp để xóa bỏ nội dung nêu rằng họ có chủ quyền với tuốt luốt bán đảo. Trước đây, hai bên từng không đồng ý ký kết hiệp ước, thay vào đó chỉ có các tuyên bố hoặc thỏa thuận vì một hiệp ước sẽ ám chỉ nước này nhượng bộ nước kia về chủ quyền đối với ắt bán đảo.
Hàn Quốc không phải là bên ký kết hiệp ước đình chiến 1953, nhưng sự tồn tại mâu thuẫn giữa Hàn Quốc và Triều Tiên giờ đây là lý do cơ bản cho hiệp ước đình chiến. Điều này sẽ mở đường cho việc chấm dứt hiệp nghị được ký bởi Mỹ, Trung Quốc và Triều Tiên và cuối cùng là chấm dứt khuôn khổ quốc tế mang tính buộc ràng hiện có trong việc quản lý xung đột trên bán đảo. Về điểm này, các bên can hệ phải gặp nhau để bàn về một thực thể thay thần thế lượng LHQ tương trợ duy trì hòa bình và an ninh trên bán đảo bằng quân sự, hoặc không còn cần một lực lượng như vậy nữa.
chừng độ hệ trọng của Trung Quốc vào thực thể hậu đình chiến, hậu LHQ này sẽ ảnh hưởng đến sờ soạng tình hình địa chính trị ở Đông Bắc Á, cũng là điều mà các nước lớn chưa đưa ra chọn lọc. thực tại, phần nhiều nhà hoạch định chính sách thậm chí không nắm rõ về những thay đổi dưới chân mình khi hiệp định đình chiến kết thúc và lực lượng LHQ trên bán đảo không còn cơ sở pháp lý hay chính trị để tồn tại. Khi họ tiến hành, họ sẽ nhận ra rằng ông Kim và ông Moon đang chống chèo quá trình mà sẽ giúp kết thúc tình trạng "hòa bình lạnh" trên bán đảo hiện thời, mở ra kỷ nguyên mới dựa trên việc xây dựng các thiết chế an ninh, hòa bình tích cực chứ không phải bị động, cho hết thảy khu vực.
Nah : Dù Seoul nói rằng Bình Nhưỡng muốn ký hiệp ước hòa bình, kết quả mà hội nghị thượng đỉnh sẽ đích thực đạt được là không kiên cố. Như những gì đã thấy từ bước ngoặt đầy bất ngờ khi Triều Tiên tham dự Thế vận hội mùa đông Pyeongchang, tôi đích thực không biết câu trả lời.
Trương : Không ai có thể dự đoán kiên cố về kết quả của cuộc gặp. Mọi thứ phụ thuộc vào việc ông Kim có sẵn sàng tiến hành phi hạt nhân hóa hay không.
Đăng nhận xét