khí giới chính trị quyền lực mềm của Mỹ
Cuộc diễn tập Vành đai thái hoà Dương ( RIMPAC ) là diễn tập hải quân đa phương lớn nhất thế giới, được tổ chức hai năm một lần và được chủ trì, quản bởi Hạm đội yên bình Dương của Hải quân Mỹ.
Theo Bộ Tư lệnh Ấn Độ - thăng bình Dương, RIMPAC "giúp cải thiện năng lực tương tác giữa các lực lượng vũ trang trên thanh bình Dương, là hoạt động tăng cường ổn định khu vực và đem lại lợi ích xứng đáng cho quơ các nước tham gia".
Ý tưởng về RIMPAC được tạo nên từ Chiến tranh Lạnh. Cuộc tập trận lần trước hết, năm 1971, có sự góp mặt của các đồng minh của Mỹ, bao gồm Australia, Canada, New Zealand và Anh - với đích nhằm "đe dọa" Liên Xô.
Sau nhiều năm, RIMPAC đã mở rộng sang nhiều lĩnh vực khác ngoài quân sự, hội tụ vào những vấn đề được các nước nhỏ trong khu vực quan hoài - tỉ dụ như tương trợ nhân đạo, khoảng cứu nạn, chống khủng bố và chống hải tặc. Nga (năm 2012) và Trung Quốc (năm 2014, 2016) cũng từng tham dự RIMPAC.
Trung Quốc dự RIMPAC 2016. Ảnh: Xinhua
RIMPAC năm 2018 bắt đầu vào ngày 27/6 tại vùng biển xung quanh Hawaii và với sự góp mặt của 27 nhà nước, bao gồm một số nước từ Đông Nam Á - Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.
Mark J. Valencia, học giả cấp cao tại Viện Nghiên cứu Biển Đông nhà nước (Trung Quốc) cho rằng: Trên thực tiễn, RIMPAC - sự kiện mà có những người liều lĩnh gọi là "bữa tiệc cocktail trên biển lớn nhất thế giới" - là một Vũ khí chính trị quyền lực mềm của Mỹ.
Theo ông Peter Layton, một chuyên gia tại Viện Châu Á Griffith của Australia, sự kiện RIMPAC lần này đã tạo dịp để Mỹ chiếm được ưu thế hơn Trung Quốc tại hải phận khu vực. Ngoài ra, đây cũng là thời cơ để Mỹ miêu tả những công nghệ quốc phòng tiên tiến và phát hiện điểm yếu của những nước tham gia.
Mỹ hủy lời mời với Trung Quốc
Năm 2014, Mỹ đã không mời Nga dự RIMPAC vì găng tay leo thang sau sự kiện ở Ukraine. Lần gần đây nhất Mỹ sử dụng RIMPAC với mục đích chính trị là hủy bỏ lời mời Trung Quốc tham dự cuộc diễn tập. Hành động ấy của Mỹ đã khiến Trung Quốc "mất mặt" trên thế giới nhưng cùng lúc khiến Mỹ có nhiều "quyền lực" hơn.
Trung Quốc đã bị công khai "hủy lời mời" bởi "liên tục đưa quân đội và khí tài tới Biển Đông". Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis nói: "Hành vi của Trung Quốc đã không tuân thủ các lệ luật và mục đích của cuộc diễn tập RIMPAC".
Tuy nhiên, Mỹ là nước chủ trì và tự đơn phương đưa ra những "lề luật và mục đích" của RIMPAC.
Lời hủy hẹn của Mỹ với Trung Quốc không chỉ là một sự kiện đơn thuần, mà còn có mối liên hệ trực tiếp tới những căng thẳng leo thang giữa quan hệ Mỹ - Trung Quốc trong thời gian gần đây.
Phát biểu ngày 30/5, Đô đốc đã nghỉ hưu Harry Harris khẳng định: "Trung Quốc vẫn là thách thức lâu dài lớn nhất đối với Mỹ. Nếu không có sự hiệp lực giữa Mỹ cùng các đồng minh và đối tác, Trung Quốc sẽ sớm đạt được mục tiêu kiểm soát châu Á".
Đô đốc Philip Davidson tại Bộ Tư lệnh Ấn Độ - thanh bình Dương nhận định: "Bắc Kinh hiện có khả năng kiểm soát tất tật Đông Nam Á trong sờ soạng các cảnh xa đối đầu với Mỹ".
Trong khuôn khổ cuộc diễn tập, Mỹ đang đề xuất - và thúc giục - một "Bộ Tứ" mới với các thỏa thuận tiềm năng về an ninh, với sự góp mặt của Ấn Độ, Australia và Nhật Bản. Trung Quốc sẽ hiểu rằng đây là cách "kìm chế" sức mạnh của Bắc Kinh và đã chuẩn bị sẵn sàng cho mâu thuẫn sắp tới.
Ông Valencia nhận định, kỳ thực, các tuyên bố và hành động của Mỹ có thể sẽ phản tác dụng và dẫn tới tình trạng Trung Quốc củng cố lập trường, song song hướng tới một phương thức "có vay có trả" tại biển Đông.
Trung Quốc và ASEAN đã nhất trí và hiện đang lên kế hoạch tiến hành cuộc tập trận hàng bán máy in Đà Nẵng hải chung trước tiên vào cuối năm nay tại khu vực biển này.
Theo vị học giả, Trung Quốc có thể ẩn ý rằng việc các nhà nước ASEAN dự tập trận diễn đạt "sự ủng hộ mang tính thụ động" đối với quan điểm của Trung Quốc về biển Đông.
Đăng nhận xét