Jerome Kerviel, viên chức mua bán chứng khoán phái sinh (trader) tại Societe Generale (SocGen) – một trong những ngân hàng lớn nhất châu Âu, đã thực hành giao du ngày mai phạm pháp với tổng trị giá lên đến 73 tỷ USD, khiến nhà băng này thua lỗ 7,2 tỷ USD.
Phái sinh là dụng cụ đầu tư có giá trị phụ thuộc vào những tài sản cơ sở - như cổ phiếu, chỉ số chứng khoán, giá cả hàng hóa… Có rất nhiều loại công cụ phái sinh, như hiệp đồng ngày mai, quyền chọn, kỳ hạn và hoán đổi.
Nhiệm vụ của Kerviel là mua phương tiện phái sinh ở nơi có giá thấp và bán lại ở nơi có giá cao hơn, và kiếm lời từ chênh lệch giá (arbitrage). giao tiếp arbitrage thường có khối lượng lớn và sử dụng bán máy in ở Đà Nẵng các đòn bẩy, nhằm thu lợi nhuận lớn và ít rủi ro.
Tuy nhiên trên thực tế, Kerviel đã thao túng hệ thống giám sát rủi ro của SocGen và chỉ thực hiện một nửa giao du arbitrage. Anh ta mua vào, và đóng vị thế mua bằng các vị thế bán không hề tồn tại.
Việc mua vào và đánh cược rằng thị trường sẽ đi lên để thu lời được gọi là đầu cơ mạo hiểm. Những giao thiệp này của Kerviel thu về 2 tỷ USD lợi nhuận năm 2007.
Lo lắng mất việc nếu bị phát hiện khoản lãi 2 tỷ USD từ giao thiệp trái phép, Kervie cố thua lỗ bằng cách thực hiện mua một khối lượng khổng lồ các hợp đồng ngày mai chỉ số chứng khoán, đánh cược thị trường sẽ đi lên trong khi chứng khoán thế giới đang lao dốc do khủng hoảng thế chấp dưới chuẩn tháng 1/2008. Chiến lược này rất hiệu quả, gây ra khoản lỗ lớn nhất trong lịch sử ngành ngân hàng.
Cụ thể, Kerviel mua 50 tỷ euro (73 tỷ USD) giao kèo ngày mai chỉ số chứng khoán châu Âu, bao gồm 30 tỷ euro chỉ số Eurostoxx pan, 18 tỷ euro chỉ số DAX và 2 tỷ euro chỉ số FTSE. Các giao kèo này có sẽ đáo hạn trong vòng 1 – 3 tháng tiếp theo và có lãi nếu thị trường đi lên trong khoảng thời kì đó.
thường ngày, Kerviel phải đóng vị thế bằng cách bán hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán Mỹ chả hạn, để thu lời trong trường hợp thị trường đi xuống. Do chứng khoán châu Âu và Mỹ thường diễn biến cùng chiều, nếu vị thế mua bị lỗ do thị trường châu Âu giảm điểm, khoản lãi từ vị thế bán sẽ bù lỗ. Tuy nhiên, anh ta bỏ qua việc đóng vị thế bằng cách tạo ra các vị thế mua giả mạo.
Ngày 18/1/2008, quản lý bộ phận kiểm soát tuân thủ của SocGen đã phát hiện một giao tế vượt quá ngưỡng rủi ro của ngân hàng. Sau khi rà soát lại, anh ta phát hiện ra giao dịch này chưa được đóng vị thế theo đúng nguyên tắc.
tin cậy về các khoản đầu cơ của Kerviel chóng vánh bị rò rỉ, khiến cổ phiếu SocGen liên tiếp giảm điểm và anh ta bị thải hồi. Đối mặt với khoản lỗ 1,4 tỷ USD, ban lãnh đạo ngân hàng có hai lựa chọn: đóng vị thế mua để tránh lỗ thêm, hoặc để vị thế mở và hy vọng thị trường sẽ đảo chiều tăng.
Từ 21/1 đến 23/1/2008, SocGen bán tháo các giao kèo ngày mai có tổng trị giá 73 tỷ USD để đóng vị thế. Việc bán một khối lượng lớn hợp đồng phái sinh trong một khoảng thời gian ngắn đẩy giá giảm sâu hơn, khiến ngân hàng càng thiệt hại nặng. SocGen lỗ 7,2 tỷ USD còn Kerviel trở thành trader lường đảo gây thua lỗ lớn nhất trong lịch sử.
Có 4 nguyên nhân chính giúp Kerviel qua mặt bộ phận kiểm soát giao tiếp và hệ thống máy tính giám sát, để giấu khoản lỗ đồ sộ.
Thứ nhất, Kerviel hiểu rõ cách vận hành của bộ phận hỗ trợ giao du và vận dụng tri thức về hệ thống giám sát rủi ro nhà băng để giấu các giao tiếp phạm pháp.
Thứ hai là sự thiếu năng lực của ban quản lý nhà băng. Họ không hề hay biết việc Kerviel phá vỡ hệ thống phát hiện ăn lận trên máy tính của nhà băng và tạo ra một màng lưới các account giao thiệp mạo, cũng như khoảng 1.000 giao thiệp ăn lận của anh ta.
Thứ ba, SocGen dung túng cho trader phá lệ, miễn thu được lợi nhuận. Cấp trên Kerviel của ngơ vị thế giao thiệp ngày một tăng của anh, và chỉ quan hoài đến số tiền lãi đồ sộ anh mang về cho nhà băng.
rút cuộc, cả Kerviel và cấp trên đều tự tin mù quáng vào anh tài đầu tư của anh. Điều này dẫn đến thảm họa và biến Jerome Kerviel từ anh tài đầu tư thành kẻ lường đảo.
Theo Tuyết Chu
Người đồng hành
Đăng nhận xét