Thu từ dịch vụ hiện mới chỉ chiếm khoảng 13 – 15% trong tổng doanh thu của các nhà băng. Để có thể sống bằng dịch vụ thay vì cốt từ lãi của các khoản cho vay, một số nhà băng đang có những bước đi giống với các nhà băng quốc tế.
- 10-05-2018 nhà băng lãi hàng ngàn tỉ từ phí dịch vụ
- 09-05-2018 nhà băng Nhà nước chỉ đạo dừng tăng phí ATM
- 09-05-2018 Các ngân hàng lớn tăng phí rút tiền: Tận thu hay bù lỗ?
Chưa thể sống nhờ phí dịch vụ
Kết quả kinh dinh năm 2017 và quí 1/2018 cho thấy doanh thu và lợi nhuận của nhiều nhà băng tăng cao, trong đó doanh thu từ dịch vụ của một số ngân hàng tăng gấp đôi – đây là điều đáng mừng của ngành nhà băng khi bao năm qua sống nhờ hoàn toàn bằng lãi suất cho vay. Tuy nhiên, trên thực tiễn, mức đóng góp về doanh thu từ dịch vụ vào tổng doanh thu của hầu hết nhà băng tại Việt Nam đều đang khá khiêm tốn.
Chẳng hạn năm 2017, doanh thu từ dịch vụ ở các nhà băng lớn như BIDV, VietinBank, ACB, VPBank, VIB chỉ chiếm khoảng 13 – 16% trong tổng doanh thu, của Vietcombank được đánh giá là khá cũng chỉ đạt 18% trong khi các nhà băng nhỏ như là Kiên Long, NCB, Việt Á, VietBank…thậm chí còn đạt chưa nổi 10%. Chỉ có một vài nhà băng phát triển mạnh mảng bảo hiểm kết liên với nhà băng, qua đó có nguồn thu phí hoa hồng tăng cao, đạt tỷ trọng doanh thu từ dịch vụ hơn 20% trong tổng doanh thu như là Techcombank, MB hay SHB. Sacombank là trường hợp đặc biệt nhất khi đạt tỷ trọng 40% từ dịch vụ, tuy nhiên cũng lại là nhờ nguồn thu liên tưởng đến bảo hiểm và các dịch vụ xử lý nợ xấu.
Tính chung toàn ngành, tỷ trọng từ dịch vụ trong tổng doanh thu chỉ đạt ngót nghét 13-15% trong thời đoạn 3 năm trở lại đây, và đến thời khắc này cũng chưa có dấu hiệu nào cho thấy có sự bứt phá đáng kể, ngoài kỳ vọng của các nhà băng. một đôi nhà băng đặt mục tiêu nhưng còn rất dè chừng với tình hình thực tại, ngay cả Vietcombank cũng chỉ dám hé lộ mong muốn tới 2020 hoạt động dịch vụ sẽ đạt khoảng 30% trong tổng doanh thu.
Thu phí dễ bị "tẩy chay"….
Mới đây 3 nhà băng lớn nhất hệ thống là VietinBank, Agribank, Vietcombank, rồi thêm cả Eximbank, VIB… thông tin tăng phí đối với các giao dịch rút tiền qua ATM. Trước đó hồi tháng 3, một số nhà băng, điển hình là Vietcombank, cũng đã tăng phí đối với nhiều giao tế. Và việc thu phí này đã khiến dư luận, nhất là trên mạng từng lớp, cảm thấy bức xúc. Nhiều khách hàng thậm chí còn kêu gọi nhau đóng trương mục ngân hàng để không bị thu phí.
Sự bức xúc ấy của khách hàng còn nhận được nhiều thông cảm. Theo một số chuyên gia, không như các nước khác, thẻ ATM ở Việt Nam được dùng chính yếu để rút tiền mặt (tới 90% máy ATM dùng để rút tiền) cho nên khi mất phí chủ thẻ phản ứng là điều dễ hiểu.
Và chuyên gia cũng cho rằng, các nhà băng khi kinh doanh dịch vụ là đã tính toán đến các mức phí rồi. Hơn nữa họ không chỉ có mất phí mà còn có lợi từ các dịch vụ ấy. chả hạn ngân hàng giảm được rất nhiều hoài hoạt động do giảm giao dịch trực tiếp với khách hàng, không cần mở quá nhiều phòng giao dịch, giảm bớt nhân viên làm việc và nhiều chi phí khác. Bên cạnh đó, để sử dụng thẻ ATM, các nhà băng quy định chủ thẻ phải duy trì một số dư nhất định trong tài khoản, bình quân khoảng 50.000 đồng/account và nguồn tiền này (không mất lãi hoặc mất rất ít) các ngân hàng lại được dùng để kinh doanh với lãi suất cao hơn nhiều. Chưa kể, thi bằng A1 mỗi khách hàng sở hữu trương mục là nhà băng lại có nhịp để dùng thêm các sản phẩm khác như gửi hà tiện, cho vay, bảo hiểm… để có thể bán chéo và thu về lợi nhuận.
Và bởi hoạt động ngân hàng là dịch vụ rất mẫn cảm, nên khách hàng thường được ưu ái hơn từ mọi góc nhìn từng lớp, thậm chí ngay cả các trường hợp lỗi không thuộc về nhà băng thì họ vẫn phải "xuống nước" chịu phần thiệt về mình nhằm tránh ảnh hưởng đến uy tín và hoạt động. Cơ quan quản lý chừng như cũng muốn "dĩ hòa vi quý" để tránh ảnh hưởng đến hoạt động của các nhà băng và thị trường tiền tệ, muốn ổn định dư luận chiều ngày 9/5 đã có thông điệp phát đi rằng yêu cầu các nhà băng dừng tăng phí ATM!
Đang từ miễn phí chuyển sang thu phí, các nhà băng bị người dùng...tẩy chay
…Vì quen được miễn phí
Theo giám đốc một Chi nhánh NHTM quốc gia ở Sóc Trăng, vấn đề phí dịch vụ ngân hàng gây tranh luận hiện giờ là do 3 duyên do.
Thứ nhất, một thời kỳ dài sống trong bao cấp, cái gì Nhà nước cũng lo, dẫn đến người dân "quen" mặc nhiên được hưởng (phục vụ) dịch vụ miễn phí. bản tính của từ "phục vụ" được hiểu một cách lệch lạc rằng mình được quyền hưởng mà không cần biết đến lợi quyền của người phục vụ. Trong khi hiện nay, chỉ còn dịch vụ công là dịch vụ mà người dân được hưởng (bởi người dân đã trả phí thông qua thuế nộp vào ngân sách để chi trả cho bộ máy quản lý Nhà nước); còn các dịch vụ để đáp ứng nhu cầu cá nhân chủ nghĩa thì người dân phải bỏ tiền ra mới được phục vụ. Việc đổi thay một thói quen từ dùng miễn phí (nhưng không có sự chọn lọc) sang trả phí nhưng có nhiều sự chọn lọc với nhiều mức giá cả khác nhau để thỏa mãn ở mức cao nhất nhu cầu của người tiêu dùng, chắc cũng cần có một khoảng thời kì nhất quyết.
Hai là, khi cung ứng bất kỳ dịch vụ "mới" nào ra thị trường, các doanh nghiệp ban đầu luôn có chương trình lăng xê khuyến mại, và việc khuyến mại ấy là doanh nghiệp bỏ tiền ra làm để cuốn được người tiêu dùng, để gia tăng thị phần chứ chưa tính đến việc thu hồi tổn phí đó ra sao.
ngân hàng cũng vậy. Nhưng do khác nhau về quy mô vốn và công nghệ nên thường ngân hàng nào có tiềm lực mạnh sẽ làm trước, ngân hàng yếu hơn thì làm sau; nên có ngân hàng đã bước qua thời kỳ khuyến mại nay đã bước sang thời kỳ thu phí; trong khi đó, một số nhà băng khác đến hiện nay họ mới bắt đầu mở rộng dịch vụ thẻ nên họ mới bắt đầu khuyến mại một cách rần rộ. Sự việc này đã làm cho dư luận hiểu theo nghĩa bị động rằng: Tại sao các ngân hàng đang có lãi nghìn tỷ lại tăng thu phí, còn các ngân hàng "nghèo hơn" thì vẫn miễn phí dịch vụ? Do nhiều nhà băng là những nhân vật chính lại không có sự hồi đáp rõ ràng, khiến cho dư luận chưa có câu trả lời thỏa đáng vẫn băn khoăn mãi.
Ba là, bản thân ngân hàng cũng có sự lăng xê không rõ ràng tới người tiêu dùng nên gây hiểu lầm. Bởi trong các buổi tiếp xúc bán dịch vụ, trong hợp đồng, trong các tờ rơi cung cấp dịch, không ít các ngân hàng chỉ nói miễn phí dịch vụ mà không dám chắc, dám khẳng định miễn phí đến bao giờ, làm cho người tiêu dùng hiểu lầm là "miễn phí mãi mãi", như thế là không sáng tỏ. Nếu không may xảy ra tranh chấp, Tòa sẽ viện dẫn luật dân sự "nếu với một hợp đồng được soạn sẵn có điều gì đó không rõ ràng, thì khi ra Tòa, Tòa sẽ giảng giải theo hướng có lợi cho bên không soạn thảo hợp đồng", như vậy nhà băng sẽ còn thiệt hơn.
Khách hàng quen được miễn phí dịch vụ nhà băng
Nhưng không thể mãi miễn phí!
Mặc dù phải thẳng băng đầu tư để nâng cấp cũng như đưa ra các dịch vụ mới, và cũng được thu phí ít nhiều từ các dịch vụ, nhưng rõ ràng doanh thu từ phí của ngân hàng khá thấp, một phần do các ngân hàng lâu nay chính yếu cung cấp dịch vụ với giá rẻ, trong đó có nhiều dịch vụ được miễn phí hoàn toàn.
Khảo sát ở các nhà băng cho thấy hiện có rất nhiều khách hàng doanh nghiệp duy trì tài khoản nhà băng cốt để trả lương cho nhân viên hay tính sổ một số tổn phí. Hoặc, có những doanh nghiệp mở cùng lúc nhiều trương mục của các ngân hàng khác nhau nhưng trương mục không hoạt động trong thời kì dài. Các account cá nhân cũng rơi vào trường hợp tương tự, thậm chí có người sở hữu vài tài khoản khác nhau ở nhiều ngân hàng nhưng chỉ dùng một tài khoản duy nhất.
Ở nước ngoài, để hạn chế những tình trạng nêu trên, họ thường quy định có quyền đóng trương mục của khách hàng nếu tài khoàn đóng băng trên 12 tháng mà không cần thông báo trước, hoặc thu phí lên đến vài chục đô la, tức khoảng tầng 1 triệu đồng/tháng với những trương mục không hoạt động,...Bằng cách này, các nhà băng có thể tiết kiệm được chi phí và tập trung nguồn lực để đầu tư và phục vụ những khách hàng hoạt động hiệu quả.
Và thực tại, mức phí dịch vụ của các ngân hàng nước ngoài còn rất cao so với ngân hàng trong nước nhưng họ vẫn được doanh nghiệp chọn lọc vì dịch vụ thường xứng với giá cả.
Một đại diện của nhà băng VIB chia sẻ, mỗi nhân viên quản lý khách hàng (RM) tại nhà băng này thông thường phải chăm nom từ 3 -10 doanh nghiệp tùy thuộc vào quy mô. Hiệu quả của RM được ghi nhận dựa việc hoạt động hiệu quả của doanh nghiệp, thành ra ngân hàng khuyến khích các RM ngay và liên tục trao đổi với khách hàng để thấu hiểu và đáp ứng các đề nghị đặc thù của khách hàng, nhằm gia tăng giao tế, giá trị ích lợi cho cả hai bên.
Vị này cho biết thêm, mới đây ngân hàng quyết định tăng một số phí can hệ đến account doanh nghiệp là những khách hàng có tần suất giao tế và đóng góp doanh thu thấp cho nhà băng. Trên thực tế, có những doanh nghiệp thực hiện việc chi trả lương qua VIB và thực hành một số giao tiếp khác, nhưng mỗi năm chỉ đem lại doanh thu vài triệu đồng cho ngân hàng trong khi nguồn lực đầu tư cho khách hàng khá lớn. "Chúng tôi xếp đặt lại danh mục khách hàng để có thể tập hợp nguồn lực nâng cao chất lượng để phục vụ khách hàng tốt hơn", ông nói.
Một vị đại diện đến từ nhà băng OCB cũng tán đồng ý kiến rằng không thể mãi miễn phí dịch vụ nhà băng. "Trong một chừng đỗi nào đó thì việc chia sẻ phí dịch vụ giữa người dùng và nhà cung cấp sẽ tạo được sự hài hòa. Cái gì cũng có giá của nó, cùng một nhà cung cấp, dịch vụ miễn phí thì chất lượng có thể không được tốt bằng có phí, vì thế tôi cho rằng phải có mức phí ăn nhập trong từng thời kỳ cụ thể".
Cần có môi trường cạnh tranh
hệ trọng đến quyết định ngày 9/5 của ngân hàng quốc gia về việc yêu cầu các nhà băng tạm dừng tăng phí ATM, theo vị giám đốc chi nhánh của nhà băng có vốn Nhà nước chi phối, dễ thấy đó là quyết định dừng thu phí không xuất phát từ lý do kinh tế.
Ông phân tích, trong nền kinh tế thị trường, cơ quan quản lý quốc gia chỉ cấm khi doanh nghiệp cung ứng sản phẩm dịch vụ có dấu hiệu đầu cơ trục lợi, hay tận dụng vị thế độc quyền để tận thu với mức quá đắt đỏ, hoặc cấm khi doanh nghiệp đã thua lỗ lớn mà vẫn lăng xê khuyến mại nhiều... với ngành nhà băng thì việc can thiệp này còn là vì sự an ninh tài chính tiền tệ của quốc gia. Trong quyết định dừng thu phí đã không hề nêu lý do vì kinh tế (giá cả dịch vụ đắt hay rẽ, giá bán dịch vụ đã lớn hơn giá thành nhiều chưa/hoặc bên cung cấp dịch vụ có bảo đảm chuẩn cung cấp không), điều này cho thấy ngay cả NHNN khi quyết định dừng phí cũng chỉ vì e dè dư luận xã hội hiện giờ, thì các ngân hàng cung ứng dịch vụ khó khăn như thế nào để được từng lớp đồng thuận.
Và vị này cũng cho rằng, việc điều chỉnh phí dịch vụ ngân hàng, trao cho các nhà băng được tự quyết định sẽ tạo ra các mức phí khác nhau, người tiêu dùng tùy mà lựa chọn nhà băng cung cấp dịch vụ để sử dụng. Còn nếu áp đặt theo mệnh lệnh hành chính, nhà băng có dịch vụ tốt cũng như ngân hàng dịch vụ chưa tốt thì sẽ không thể khuyến khích cho lĩnh vực ngân hàng phát triển.
Tùng Lâm - Cẩm Vân
Theo Trí thức trẻ
Đăng nhận xét