Báo Sức khỏe Đời sống Cuối tuần đã có cuộc phỏng vấn TS.BS. Lưu Ngân Tâm - Trưởng khoa Dinh dưỡng Tiết chế BV. Chợ Rẫy để biết thêm về các trào lưu nhịn ăn dài ngày.
Hiện nay, chúng ta bắt gặp rất nhiều thông báo về các trào lưu nhịn ăn kéo dài từ 1,2 tuần đến hơn cả tháng, vậy ở giác độ một chuyên gia dinh dưỡng nhiều kinh nghiệm lâm sàng, như thế nào đúng, như thế này sai?
Nhiều trào lưu nhịn ăn ngày một trở nên thịnh hành như chỉ uống những thức uống nào đó rất nghèo năng lượng trong một thời kì dài. thời gian này có thể lên tới hơn một tháng, thậm chí chỉ cần 2 tuần đã được xem như kéo dài rồi. Uống và không ăn gì, có thể là nước ép trái cây, uống dấm, uống nước gạo rang hay một thức uống từ loại gì đó rang lên…
Một trào lưu nữa là một ngày chỉ ăn một bữa, hoặc trào lưu ăn kiêng không hề có carbohydrate gì hết gọi là chế độ no - carb. Đây là chế độ gần như hoàn toàn ăn thịt, ăn đạm.
Về mặt quan điểm dinh dưỡng, những trào lưu này đều không hợp lý và có thể gây ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng, mà có thể để lại một số hậu quả.
thân thể của một người luôn cần một nguồn năng lượng căn bản để duy trì chức năng sống, ngơi nghỉ thông thường. Nguồn năng lượng đó thông thường chiếm khoảng 60 - 70% trong tổng nhu cầu năng lượng trong một ngày, bảo đảm cho não hoạt động, và các cơ quan như phổi, tim… hoạt động. Khi chúng ta sinh hoạt, cần đi lại, làm việc hàng ngày, vì không ai nằm suốt ngày…, nhu cầu này sẽ tăng lên từ 20 - 40%, thậm chí 80%, với những người lao động nặng hoặc dùng trí tuệ nhiều.
Như vậy, để đảm bảo mọi chức năng sống căn bản nhất cho một người Phụ nữ Việt Nam, độ tuổi trưởng thành, chiều cao nhàng nhàng, cân nặng nhàng nhàng (không thừa cân, không suy dinh dưỡng, không béo phì), nhu cầu dinh dưỡng tương đối thấp và tối thiểu ở chế độ ngơi nghỉ là 1.000 - 1.200kcal. Do đó, họ cần từ 1.500 - 1.600kcal để còn làm việc, buôn bán, sinh hoạt…, cần lao nhẹ. Nam giới có nhu cầu cao hơn khoảng 400 - 600kcal.
Một chế độ quá nghèo năng lượng, ví dụ như chỉ uống nước trái cây hoặc rau củ ép hoặc là thức ăn rang được ép lỏng để uống, nguồn năng lượng thiếu hụt rất nhiều. thân buộc phải sụt cân kèm theo năng lượng thân thể thiếu hụt kéo dài, và ngày một trầm trọng như vậy, ảnh hưởng trước hết là sức cần lao bị sút giảm. Sau đó, teo cơ kéo theo ảnh hưởng sức khỏe và gây suy giảm miễn nhiễm. Chưa kể các đồ uống có độ axít cao có thể hại đến đường tiêu hóa.
Hơn thế nữa, những công thức nhịn ăn không chính thống hoặc khuyến nghị dinh dưỡng không chính thống có thể từ nguồn thực phẩm không an toàn tất nhiên sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe.
Những người ăn rất nghèo protein hay tinh bột đường, chỉ chú trọng một chế độ dinh dưỡng toàn đạm, rõ ràng không phù hợp với sinh lý cơ thể. Những tế bào duy trì sự sống như não, hồng huyết cầu, tế bào tim - gan - thận, cơ… đều cần nguồn đường để làm năng lượng. Như vậy, một chế độ không có tinh bột đường, lấy đường ở đâu?
Khi đó, thay vì phân hủy đạm từ thức ăn để tạo thành đường, thân sẽ phân hủy cơ nhưng sẽ kèm theo tăng những chất thải như tăng ure máu. Thận sẽ phải làm việc rất nhiều so với nếu chúng ta ăn một nguồn đạm tương đối theo các nhu cầu thường ngày giúp cơ thể đáp ứng, thích ứng được nên sẽ không ảnh hưởng đến chức năng thận. Chế độ toàn đạm về lâu về dài đã có nhiều nghiên cứu chứng minh ảnh hưởng đến chức năng thận và gây suy thận. Chưa kể, chế độ này có thể làm tăng axít uric máu… tăng nguy cơ các bệnh lý về cơ xương khớp như bệnh lý thống phong (gout).
Còn nguồn đạm, như đạm động vật (thịt heo, thịt bò…), luôn chứa nguồn chất béo. Nên chế độ ăn này sẽ kèm cholesterol, làm tăng nguy cơ về bệnh lý tim mạch. Chế độ đạm hoàn toàn, dùng chất xơ không đúng, cũng sẽ tăng nguy cơ ung thư sau này như ung thư đại tràng.
Còn những người ăn ngày càng bữa, trong khi thân thể cần rải năng lượng cho một ngày hoạt động. Đúng, năng lượng cần rất nhiều cho buổi sáng và trưa để làm việc, đặc biệt là buổi sáng sau một đêm nhịn đói, chúng ta rất cần một nguồn năng lượng mới để làm việc. Buổi sáng là buổi quan yếu nhất, nhưng buổi trưa cũng là thời điểm cung cấp năng lượng để làm việc vào buổi chiều.
Với những người có sức khỏe tốt, bỏ bữa trong vòng 1 tháng có thể không bị ảnh hưởng gì, nhưng về sau sẽ có rất nhiều nguy cơ như với cơ chế “bù trừ”, thân thể sẽ có những cơn thèm, sẽ khiến cho nhiều người ăn ngốn ngấu và ăn nhiều hơn.
Các chế độ như nhịn ăn kéo dài (pro-longed fasting) được cho rằng kích thích hệ miễn dịch, các tế bào não già nua cũ kỹ sẽ chết đi thay thế bằng những tế bào mới ở cấp độ tế bào thần kinh… Giả thuyết này đúng chăng?
Nói gì thì nói, cả thảy đều cần phải có bằng cớ khoa học từ những chứng minh bằng thí nghiệm lâm sàng, thứ nhất là trên thực nghiệm, trên động vật sau đó là chứng minh thí điểm lâm sàng. nếu có những phương pháp hiệu quả như vậy, trên thế giới như Mỹ, người ta không tốn hàng tỷ USD để điều trị béo phì. Mà ở các nước đó với nền khoa học tiền tiến, các nhà khoa học thừa sức chứng minh. Do đó, những quan điểm trên mạng hiện giờ đều là những thông tin không chính thống, vì không có một chứng cứ khoa học nào hết.
Bản thân tế bào thân thể sẽ chết theo chương trình, không có thi bằng lái xe máy tế bào nào sống hoài hoài. Một tế bào muốn tái hiện lại cần chất dinh dưỡng tạo nên màng tế bào, chất dinh dưỡng tạo nên nguyên bào chất, chất dinh dưỡng tạo nên nhân… Không có chất dinh dưỡng, tế bào lấy đâu ngoại trừ phân hủy những chất dự trữ trong cơ thể, nhưng những tế bào được tạo mới lại là tế bào không khỏe. Làm sao những tế bào đó là tế bào khỏe khi thân thể một người “đói trường diễn”.
cơ thể “đói trường diễn” đương nhiên sức miễn nhiễm sẽ kém theo. Những chất liên hệ đến miễn dịch thực chất là những protein, nên sẽ dẫn đến thiếu hụt protein khi bị suy dinh dưỡng. Người suy dinh dưỡng khi nhập viện đã được chứng minh rất dễ bị nhiễm trùng bệnh viện, dễ bị các loại nhiễm khuẩn, kháng nguyên tấn công thâm nhập. Người suy dinh dưỡng không thể nà người có miễn dịch tốt.
Nguyên lý, não bộ sẽ cần đường để tạo năng lượng. Khi thân buộc phải tự phân giải cơ để chuyển đổi thành đường. cơ thể càng ăn cơ nhiều sẽ càng bị teo cơ. Teo cơ bên ngoài dẫn đến vấn đề yếu sức, chưa kể giảm luôn đạm trong máu can hệ đến chức năng miễn dịch, liên hệ đến hoạt tính của các enzyme (men), can hệ đến tất cả protein thân thể.
Chế độ ăn kiêng như thế nào cho đúng?
tụ họp cho bữa ăn nào nhiều mới là câu chuyện đúng. Đầu tiên, chúng ta vẫn phải duy trì đúng 3 bữa, mà làm sao đáp ứng nhu cầu sinh lý, nhu cầu năng lượng, nhu cầu vi chất cho thân tăng trưởng đối với trẻ em, phát triển đối với thanh thiếu niên và mọi hoạt động sinh hoạt của người trưởng thành.
Tập trung vào bữa sáng, ăn tương đối thông thường. Bữa trưa giảm vì đã có nguồn năng lượng dự trữ từ bữa sáng, khi đó có thể giảm bớt nguồn carbohydrate và glucid (tinh bột đường). Buổi tối có thể bỏ qua nguồn carbohydrate, nhưng tăng cường đạm tốt (đậu đỗ, tào phớ, đạm thực vật hoặc đạm cá) kèm với rau củ quả, vì khi đó bữa ăn chiều cũng rất cần cho các hoạt động sống của thân.
Nền móng tốt của sức khỏe mỗi người là dinh dưỡng và tập dượt, dĩ nhiên kèm theo nguyên tố gen trong đó. Các chế độ kiêng ăn đều cần đảm bảo sức khỏe ổn định, sức lao động duy trì tốt, không gây thiếu hụt cơ và vi chất; con người không bị mỏi mệt và về lâu dài không gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý.
Xin cảm ơn TS.BS. Lưu Ngân Tâm!
AN QUY thực hành
Đăng nhận xét